De casus TATA brengt een interessante discussie met zich mee. Wordt Tata gedwongen om te sluiten, waardoor staal ergens anders (waarschijnlijk net zo vervuilend of nog erger) wordt geproduceerd óf wordt TATA omgebouwd tot producent van klimaat neutraal en circulair staal, net zoals de Zweden dit nu doen? Dat laatste gaat niet zomaar, dat kost aardig wat geld.
Sluiten zal direct leiden tot verlies van veel arbeidsplaatsen en vernietiging van kapitaal en productie capaciteit. Tegelijk zal het ongetwijfeld ook leiden tot een verbetering van de leefomgeving in de directe nabijheid omgeving. Maar zal het er ook toe leiden dat productie wordt verplaatst naar elders en daar de vervuiling gewoon verder gaat? En hoe komen wij in Nederland dan aan ons staal en hoe komen we dan weer efficiënt van ons schrot af? Gaan we dat dan importeren en exporteren met alle gevolgen voor het milieu van dien?
Het lijkt erop dat TATA steel alleen kan blijven bestaan op het moment dat er minder overlast ontstaat voor de omgeving en het klimaat en de productie winstgevend is.
Aangenomen dat een groot deel van de productie nu wordt geëxporteerd en dat die export vervuilend is, is de eerste stap inventariseren wat de behoefte is in het deel van de markt wat nog op een klimaat neutrale manier te beleveren is de aankomende jaren. Uiteindelijk zal dat een vrij lokaal georiënteerde markt zijn.
De tweede stap is bepalen wat er moet gebeuren om de productie capaciteit aan te passen aan de behoefte in de markt. Als dat betekend dat productie capaciteit afgeschaald moet worden dan moet dat gebeuren.
Als derde stap zal er gekeken moeten worden naar de manier waarop het productieproces klimaat neutraal en circulair ingericht moet worden. Voor deze aanpassingen zal een aardige zak met geld gevonden moeten worden.
Stap vier zal dan ook in het teken staan van het vinden van investeerders. En dit is het deel waar een circulaire economie een oplossing kan zijn. In de transitie naar de circulaire economie zijn alle partijen in de keten van cradle to cradle al dan niet gestimuleerd gebaad bij klimaat neutrale en circulaire productie van staal. Investeringen kunnen daardoor op een creatieve manier opgehaald worden in de keten. Afnemers van staal zouden via een terugnamen verplichting bijvoorbeeld in staat kunnen zijn om een groot volume schrot te kunnen herinzetten tegen lagere kosten dan de schrot prijs. De delta tussen de lagere kostprijs en het schrot kan bij gelijk blijvende verkoop prijs dienen als investering. Tegelijk zullen er ook veel bedrijven zijn die al dan niet gestimuleerd gebaad zijn bij klimaat neutrale en circulaire productie. Deze bedrijven zouden via een fonds kunnen investeren. En zo zijn er diverse manieren die kunnen leiden tot de juiste zak met geld.
Tot slot zal er nagedacht moeten worden over het inrichten van een klimaat neutrale uitlevering van staal en aanlevering van schrot.
Zo hoeft de overheid minimaal te steunen. Is het risico gespreid. Is het klimaat en omgeving bedient en de werkgelegenheid geborgd.
Voor mij zou TATA steel daardoor op een beheersbare manier kunnen blijven bestaan en is sluiting een vernietiging van kapitaal in de breedste zin van het woord.
